NATO, czyli Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego powstała
4 kwietnia 1949 r., a jej pierwszymi członkami były: Belgia, Dania, Francja,
Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone,
Wielka Brytania i Włochy.
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego została utworzona,
by powstrzymać sowiecką ekspansję i nie dopuścić do odrodzenia
europejskiego militaryzmu.
Podczas zimnej wojny głównym celem NATO była ochrona Europy Zachodniej przed
Związkiem Radzieckim. Po upadku muru berlińskiego w 1989 r. NATO
rozszerzyło się również na kraje byłego bloku komunistycznego.
Każdy z państw członkowskich zgadza się na przestrzeganie 14 artykułów
określonych w założycielskim Traktacie północnoatlantyckim,
zwanym też waszyngtońskim.
Decyzja o dodaniu nowego państwa członkowskiego
musi zostać zatwierdzona jednomyślnie przez wszystkich sojuszników (art. 10).
Artykuł piąty Traktatu Północnoatlantyckiego mówi o tym, że
atak na któregoś z członków Sojuszu powinien być interpretowany
przez pozostałe państwa członkowskie jako atak na nie same.
Od początku Sojusz objął zasięgiem państwa założycielskie,
a także ich terytoria leżące na północ od Zwrotnika Raka,
czyli m.in. portugalskie Azory, brytyjskie Bermudy,
duńską Grenlandię i Wyspy Owcze oraz norweski Svalbard.
W przeszłości dotyczyło to także algierskich departamentów Francji
- do czasu uznania niepodległości Algierii w 1964 r. -
oraz brytyjskich kolonii: Malty - przed 1964 r. i Cypru - przed 1960 r.
Islandia jest jedynym członkiem NATO, który nie posiada stałej armii.
Ten strategicznie położony kraj dołączył do Sojuszu pod warunkiem,
że nie będzie musiał utworzyć tradycyjnych sił zbrojnych.
Podczas pierwszego rozszerzenia do Sojuszu dołączyły w 1952 r.
Grecja i szczególnie istotna z powodu swojego strategicznego położenia Turcja.
Trzy lata później do NATO przystąpiły Niemcy Zachodnie (NRF).
W odpowiedzi Związek Radziecki i siedem krajów Europy Wschodniej
utworzyły Układ Warszawski.
Sojusz Północnoatlantycki od 75 lat stoi na straży bezpieczeństwa swoich członków
i stanowi centralny element strategicznych relacji łączących Europę
ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą.
Jak 75 lat temu, tak i dziś transatlantycka współpraca obronna pozostaje fundamentem bezpieczeństwa
w Europie oraz źródłem stabilności i pokoju w świecie.
Ostatnie rozszerzenie grona państw członkowskich Sojuszu
- dzięki akcesji Szwecji 7 marca 2024 roku -
istotnie zwiększa bezpieczeństwo zarówno Polski,
jak i regionu Morza Bałtyckiego i całego NATO.
Poniżej dwa historyczne dokumenty sprzed 25 lat,
które przybliżają ten szczególny dzień w historii Polski:
1) Komunikat prasowy NATO z 1999 r., będący oświadczeniem powitalnym
Rady Północnoatlantyckiej, skierowanym do Czech, Węgier i Polski;
2) List od Sekretarza Generalnego NATO do Ministra Spraw Zagranicznych RP,
informujący o zgodzie na akcesję Polski do NATO w roku 1999.
32 członków NATO to:
Albania, Belgia, Bułgaria, Kanada, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia,
Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Włochy, Litwa, Łotwa,
Luksemburg, Czarnogóra, Holandia, Macedonia Północna, Norwegia, Polska,
Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Turcja,
Wielka Brytania i Stany Zjednoczone Ameryki
Kto podejmuje decyzje w NATO?
Rada Północnoatlantycka jest najważniejszym organem władnym podejmować decyzje
polityczne w ramach Sojuszu. Rada odbywa posiedzenia na różnych szczeblach,
a kieruje nią Sekretarz Generalny NATO, który pomaga jej członkom osiągać
konsensus w kluczowych kwestiach.
Jak wygląda struktura NATO?
Instytucjonalizacja przebiegała etapami. Dzisiaj najważniejszymi składnikami
struktury NATO pod względem cywilnym i wojskowym są:
Rada Północnoatlantycka,
Sekretarz Generalny,
Sekretariat Międzynarodowy,
Komitet Wojskowy,
Komitet Planowania Obrony i Grupa Planowania Nuklearnego.
Ile Polska placi za bycie w NATO?
Ponad 2 proc. wydatków militarnych w PKB miały w NATO jeszcze tylko:
Grecja (3,2 proc. PKB), Polska (2,2 proc.),
Litwa, Łotwa i Estonia (po 2,1 proc.).
Co symbolizuje flaga NATO?
Na granatowym tle, pośrodku w okręgu znajduje się biały pierścień
symbolizujący jedność, a w nim róża kompasowa,
symbolizująca dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa
ze wszystkich stron.
Zobacz też, histori integracji europejskiej.
